صنعت پرداخت در ایران و مغایرت های آن با استانداردهای جهانی

مدل‌های کسب و کار در صنعت پرداخت منطبق بر استاندارد جهانی نیست

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد علام کرد مدل‌های کسب و کار و شاخص‌های رقابتی در حوزه کارمزد صنعت پرداخت منطبق بر مدل استاندارد جهانی نبوده و نیازمند یک بازنگری جدی در این حوزه هستیم.
در نخستین روز از ششمین نمایشگاه تراکنش ایران (ITE)،  نشست تخصصی چالش‌های کسب و کاری شبکه پرداخت الکترونیکی با حضور مدیران و متخصصان این حوزه برگزار شد.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد با بیان اینکه افزایش هزینه‌های شرکت‌های پرداخت الکترونیک با توجه به نوسانات ارزی بسیار نگران‌ کننده شده است، اعلام کرد مدل‌های کسب و کار و شاخص‌های رقابتی در حوزه کارمزد صنعت پرداخت منطبق بر مدل استاندارد جهانی نبوده و نیازمند یک بازنگری جدی در این حوزه هستیم.

دکتر «محمدعلی محمودزاده» مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد که یکی از مدیران حاضر در این پنل تخصصی بود، درباره نظام کارمزدی صنعت پرداخت و تاثیر آن بر شرکت‌های پرداخت الکترونیک، اظهار کرد: اکوسیستم شبکه پرداخت و ذی‌نفعان آن در رابطه با تقبل هزینه کارمزد و افزایش مبلغ آن در حال حاضر شفافیت لازم را ندارند.

وی با بیان اینکه وضعیت شرکت‌های پرداخت الکترونیک (PSP) در حال حاضر مناسب نبوده و قطعا در آینده نه چندان دور آسیب‌های جدی خواهند دید، افزود: لازم است در زمینه نظام کارمزدی صنعت پرداخت، اقدام عاجل صورت پذیرد.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد با تاکید بر اینکه لازم است متناسب با توجه به استقبال و نیاز عموم مردم به شبکه‌های پرداخت، این صنعت را توسعه داد، تصریح کرد: نوسازی ناوگان شبکه‌های پرداخت، باید همیشه سرلوحه شرکت‌های پرداخت الکترونیک باشد.

وی به سیر تاریخی تشکیل شرکت‌های پرداخت الکترونیک در ایران و استقبال بانک‌ها از این صنعت اشاره و یادآور شد: در نخستین روزهای شکل‌گیری شبکه‌های پرداخت، ابتدا بانک‌ها با اشتیاق موضوع کارمزد را پذیرفتند و در آن مقطع هیچ مقاومتی نبود اما با توجه به توسعه شبکه و زیرساخت‌ها و استقبال عموم مردم از این حوزه، متاسفانه کارمزدها افزایشی نداشته و بیشتر درآمدهای شرکت‌های پرداخت الکترونیک هم از محل این کارمزدها است.

محمودزاده با بیان اینکه هزینه‌های شرکت‌های پرداخت الکترونیک از جمله تهیه، نگهداری تجهیزات، توسعه زیرساخت و نوسازی آنها، با توجه به نوسانات ارزی حوزه پرداخت بسیار نگران‌ کننده شده، خاطرنشان کرد: حفظ و نگهداری نیروهای متخصص در این حوزه، با توجه به درآمدهای حوزه پرداخت الکترونیک در کشور بسیار سخت شده است.

وی به مقایسه‌ای بین نظام کارمزد صنعت پرداخت ایران با سایر مدل‌های جهانی پرداخت و ادامه داد: مدل ما در حوزه کارمزد صنعت پرداخت منطبق بر مدل استاندارد جهانی نیست و نیازمند بازنگری جدی در این حوزه هستیم. مطمئنا اگر در این زمینه اقدام عاجل صورت نگیرد، در آینده نه چندان دور شاهد کاهش کیفیت سرویس‌های پرداخت خواهیم بود.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد به سرویس‌های شرکت‌های پرداخت الکترونیک به عموم مردم در خصوص تسهیل خرید آنان در مراجعات حضوری و یا در بسترهای مجازی و دیجیتال اشاره و تصریح کرد: ایران در حوزه پرداخت الکترونیک جزو کشورهای پیشتاز و مثال‌زدنی در جهان بوده که دلایل اقبال عمومی مردم در این حوزه قابل بررسی و مطالعه است.

وی ایجاد شبکه‌های پرداخت و به تبع آن شبکه شاپرک در کشور را نقطه عطفی در توسعه خدمات بانکداری دیجیتال در کشور عنوان و تصریح کرد که قطعا نظام‌ و ساماندهی این حوزه بدرستی شکل گرفته است.

محمودزاده درباره بهره‌وری (Efficient) شرکت‌های پرداخت و میل به افزایش حجم تراکنش در بین آنان، افزود: کمی بودن شاخص‌های رقابتی بین شرکت‌های PSP و عدم توجه به کیفیت تراکنش‌های انجام شده عملا شرکت‌های PSP را وارد یک رقابت ناسالم و غیر شفاف کرده و هزینه انجام تراکنش در شبکه پرداخت را بطور غیر حرفه‌ای افزایش داده است. بطوریکه شاهد خلق تراکنش‌های نامتعارف به منظور افزایش امتیاز رقابتها در شبکه پرداخت هستیم.

وی به افزایش تعداد دستگاه‌های کارتخوان (POS) در پایانه‌های فروش اشاره و تاکید کرد که این افزایش‌ها متناسب با خدمات پرداخت و سرویس‌هایی که ارائه می‌شود، نبوده و این رویکرد هزینه هنگفتی را به کل جامعه تحمیل کرد.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد با بیان اینکه شاخص‌های رقابتی شرکت‌های پرداخت الکترونیک نیاز به بازنگری دارد، یادآور شد: باید بررسی شود تاثیرگذاری این شاخص‌ها در شبکه و افزایش تعداد تراکنش تا چه اندازه تاثیرگذار است چرا که این شاخص‌ها سبب شده تا کیفیت‌ها را از دست بدهیم و متاسفانه ادامه این روند آسیب‌های بیشتری نیز به این حوزه وارد خواهد ساخت.

وی با تاکید بر اینکه باید رقابت حوزه شرکت‌های PSP را از سطح بانک‌ها خارج کنیم، ادامه داد: شرکت‌های PSP در ایران طبیعتا به یک یا چند بانک وابسته هستند؛ به‌عبارت دیگر عملا باید پاسخگوی سهام‌داران حوزه پرداخت (بانک‌ها) باشند.

محمودزاده اضافه کرد: بیشتر شرکت‌های حوزه پرداخت دیگر کشورها، از مشتری‌های خود می‌خواهند اعلام کنند با چه بانک‌هایی کار می‌کنند و یا یک یا چند حساب قرار است، دستگاه وی را پشتیبانی کند که این مسئله باعث شده تعدد دستگاه‌های پایانه فروش معنی نداشته باشد.

وی با بیان اینکه نقش تمام بازیگران اکوسیستم حوزه پرداخت الکترونیک می‌بیست باز تعریف شده و باید نگاه را به سمت انتفاع و نیاز جامعه تغییر جهت داد، تاکید کرد: قبل از حضور در شرکت پرداخت الکترونیک سداد، ۲۷ سال در بانک ملی ایران خدمت کرده‌ام و بر اساس منشور ارزش‌ها و اخلاقی این بانک یاد گرفته‌ام همیشه ابتدا به مسئولیت اجتماعی و سپس انتفاع سازمانی توجه و تاکید کنم.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد در بخش دیگری از پنل تخصصی چالش‌های کسب و کاری شبکه پرداخت الکترونیکی، با بیان اینکه امنیت سیستم‌های جاری در شبکه‌های پرداخت ما هم سطح با دیگر شرکت‌های پرداخت در دنیا است، گفت: سوء استفاده از سرویس‌های شبکه‌های پرداخت می‌تواند حسن شهرت این شبکه‌ها را با مخاطره مواجه کند. با توجه به مسائل اخیر سیستم‌های فعلی حوزه پرداخت، باید هوشمندتر شوند.

وی ضمن انتقاد از نحوه استفاده از کارت‌های اعتباری در شبکه‌های پرداخت کشور در گذشته، تصریح کرد: اگر منصفانه تمام اتفاقات در این حوزه را بررسی کنیم، در می‌یابیم که هیچ پروژه موفقی در استفاده از کارت‌های اعتباری نداشتیم که ضرورت دارد در این خصوص آسیب شناسی‌های لازم صورت گیرد.

محمودزاده ادامه داد: در زمینه لزوم توسعه استفاده از کارت‌های اعتباری در جامعه، زیر ساخت و دانش لازم در این حوزه فراهم بوده و نیاز آن در جامعه هم احساس می‌شود، پس این پرسش مطرح است که چرا به شکل فراگیر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؟ البته این مهم به ذی‌نفعان اصلی این حوزه بر می‌گردد که چرا مقبولیت کارت‌های اعتباری مقطعی بوده و جذابیت دائمی ندارد؟

وی اضافه کرد: یکی از چالش‌های حوزه کارت‌های اعتباری در کشور این است که بانک‌ها هنوز به این کارت‌ها نگاه تسهیلاتی دارند، درحالیکه در هیچ کجای دنیا به این شکل نیست. بانک‌ها به جای اعتبارسنجی بر اساس موقعیت فرد در جامعه، کارت‌های اعتباری را بر اساس تضمینات و وثائق، در اختیار عموم قرار می‌دهند که این نگاه صحیح نیست.

مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد در پایان بر لزوم توسعه و استفاده از سیستم‌های اعتبار سنجی در سطح جامعه تاکید کرد و گفت: قرار نیست اعتبار این حوزه صرفاً از بانک‌ها تامین شود و می‌توان این اعتبار را در قالب زنجیره تامین و حتی از محل اعتبار تخصیصی به تولید کنندگان تامین کرد.

گفتنی است، اولین روز از ششمین نمایشگاه تراکنش ایران (ITE) با حضور  مهران محرمیان معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، عباس معمارنژاد معاون امور بانکی، بیمه، شرکت های دولتی وزارت اقتصاد، مدیران عامل بانک ها، کارشناسان اقتصادی،  فعالان صنعت پرداخت الکترونیک کشور برگزار شد.