آیا کارت‏‌های بانکی حذف خواهند شد؟

فروردین سال‌جاری بود که بانک مرکزی اعلام کرد مشتریان شش بانک می‌توانند تا خدمات مبتنی بر NFC را فعال کرده و از این به بعد پرداخت‌‌های خود را به جای کارت‌‌های بانکی، از طریق تلفن همراه خود انجام دهند. حال پس از یک ماه از اجرایی شدن این طرح، به‌صورت میدانی میزان عملی شدن این موضوع در سطح شهر بررسی شده است.

آیا کارت‏‌های بانکی حذف خواهند شد؟
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک به نقل از دنیای اقتصاد،بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که کماکان این مساله هنوز حداقل در شهر تهران به‌صورت کامل قابلیت کاربرد ندارد چراکه هنوز بخش بزرگی از ناوگان کارت‌خوان‌‌ها در کشور از فناوری لازم برای اجرای این طرح برخوردار نبوده و نیاز به به‌روزرسانی این ناوگان برای استفاده از این خدمات به شدت احساس می‌شود.

NFC چیست؟
NFC که مخفف عبارت Near Field Communication یا «ارتباطات میدان‌‌نزدیک» است، فناوری است که با ایجاد یک محیط مغناطیسی کوچک، اجازه انتقال اطلاعات را بین دو دستگاه فراهم می‌کند. این فناوری چیز جدیدی نیست و اولین بار در سال ۲۰۱۰ روی گوشی‌‌های تلفن همراه قرار گرفت. البته هم اکنون نیز برخی از شرکت‌ها با توجه به کشور مقصد، ممکن است که این فناوری را از دستگاه‌‌های میان رده یا پایین رده خود حذف کنند. اما عمده دستگاه‌‌های موجود در کشور از این فناوری برخوردارند. در سال ۲۰۱۱ و انتشار اندروید ۴، قابلیت Beam معرفی شد. شاید بسیاری به‌‌خاطر داشته باشند که در آن زمان برای انتقال اطلاعات بین دو تلفن همراه، باید پنل پشت دو گوشی روی هم قرار می‌‌گرفت تا انتقال اطلاعات با سرعت بیشتری نسبت به بلوتوث صورت گیرد. البته این موضوع به همین جا محدود نماند، سال‌ها بعد سرویس‌‌هایی مانند

Samsung Pay، Google Pay و Apple Pay همگی شروع به استفاده از چیپ NFC موجود در گوشی برای پرداخت موبایلی کردند. در بسیاری از کشورها، اکثر کارت‌‌های اعتباری دارای تگ NFC هستند و در کل فقط با نزدیک کردن گوشی یا کارت به دستگاه کارتخوان، مبلغ تعیین شده از حساب کاربر کسر می‌شود. استفاده از NFC پیش از این نیز به‌صورت آزمایشی در برخی شهرها انجام گرفته بود. برای مثال چند سال پیش در استان قزوین شرکت اتوبوسرانی ناوگان خود را مجهز به دستگاه‌‌هایی با قابلیت استفاده از NFC کرد که شهروندان می‌توانستند با استفاده از تلفن همراه خود هزینه سفر را بپردازند. اما معمولا این طرح‌‌ها بازده مناسبی نداشتند چراکه هم اطلاع‌رسانی ضعیف بود و هم سطح دانش استفاده از تلفن‌‌های همراه به بلوغ مناسب نرسیده بود. حال به نظر می‌رسد پس از سال‌ها آزمایش این طرح، بانک مرکزی تصمیم گرفته تا به‌صورت گسترده از آن استفاده کند.

ورود NFC به پرداخت‌‌های بانکی
از مهر ماه سال گذشته محمدرضا مانی یکتا، مدیر اداره نظارت بر نظام‌‌های پرداخت بانک مرکزی، اطلاعاتی درخصوص پروژه کهربا ارائه داده و اعلام کرده بود: طرح کارت هوشمند همراه بانکی (کهربا) که به «تراکنش‎های حضوری بدون کارت» معروف هستند با هدف ارتقای استانداردهای امنیتی به شبکه پرداخت کشور متصل می‌شود. او هدف‎گذاری اصلی این پروژه را ارتقای استانداردهای امنیتی شبکه پرداخت کشور و کارت‌های بانکی عنوان کرد و افزود: در این روش باتوجه به عدم‌نیاز به حضور فیزیکی کارت در زمان انجام تراکنش‎های حضوری، مخاطره کپی شدن کارت بانکی تقریبا از بین می‌‎رود.

وی با بیان اینکه امنیت پرداخت با اخذ اثر انگشت مشتری طی چند مرحله روی برنامک هوشمند تا حد قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد، ‌‌تصریح کرد: علاوه بر این تراکنش نیز از آخرین استانداردهای امنیتی روز برخوردار است و روی برنامک هوشمند چند کارت به صورت الکترونیکی و غیرحضوری امکان استفاده دارد، این ویژگی‌ها موجب جذابیت هرچه بیشتر این روش پرداخت می‌شود. در عین حال باتوجه به افزایش ایمنی که اتفاق می‌افتد، این امکان فراهم است که مشتری خود انتخاب کند که تراکنش از مبلغی پایین‌تر بدون رمز کارت و تنها با اثر انگشت خود مشتری انجام شود.

اواخر فروردین ماه بود که مصطفی قمری وفا، مدیر روابط‌‌عمومی بانک مرکزی اعلام کرد: «با طرح کهربای ‎بانک مرکزی، امکان انجام تراکنش‌‌های خرید با استفاده از نسخه الکترونیکی ایمن کارت‌‌های بانکی و استفاده از آنها به‌‌جای کارت‌‌های فیزیکی بانکی روی دستگاه‌‌های ‎پایانه فروشگاهی مجهزشده، مطابق با آخرین فناوری و استاندارد‌‌های روز میسر شده است». بر اساس اعلام بانک مرکزی، مشتریان شش بانک کشاورزی، تجارت، ملت، ملی، آینده و صادرات می‌توانند از این قابلیت برای پرداخت‌‌های خود استفاده کنند و تعداد بانک‌های مشمول این طرح هم درحال افزایش است.

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، مهم‌ترین مزیت این طرح افزایش امنیت پرداخت‌‌هاست و دیگر صرفا دانستن رمز یک کارت برای استفاده از آن کافی نیست و با توجه به امنیت تلفن‌‌های همراه، اثر انگشت مالک کارت نیز در بحث انجام پرداخت دخیل است. علاوه بر این موضوع، هزینه صدور و استفاده از کارت‌‌های بانکی هم به شدت کاهش پیدا می‌کند که این موضوع برای بانک‌ها بسیار جذاب است چراکه می‌تواند هزینه صدور کارت را به شدت کاهش دهد. از طرفی مشکلات دیگر مانند گم شدن کارت‌‌ها و همچنین حمل تعداد زیادی کارت هم برای افراد وجود نخواهد داشت و کاربران هم از سرعت و از امنیت این نوع پرداخت بهره‌‌مند خواهند شد. اما به‌رغم تمامی این مزایا، بررسی‌‌های میدانی نشان می‌دهد که هنوز بسیاری از فروشگاه‌‌های شهر تهران هنوز توانایی استفاده از این قابلیت را ندارند.

همچنان دانش کاربردی کم است
بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که در سطح شهر تهران، هنوز برخی فروشندگان اصلا دستگاه‌‌های موردنیاز برای استفاده از این فناوری را در اختیار ندارند. به بیان بهتر، ناوگان دستگاه‌‌های کارت‌خوان در سطح کشور قدیمی‌‌تر از آن است که بتوانند از چنین فناوری استفاده کنند و این موضوع نیاز به به‌‌روز رسانی این ناوگان را بیش از پیش نشان می‌دهد که البته کار ساده‌‌ای نبوده و نیاز به صرف وقت و هزینه سنگینی دارد. برخی دیگر از فروشندگان که دستگاه‌‌های جدیدتری در اختیار دارند، اصلا از قابلیت دستگاه‌‌های کارت‌خوان خود اطلاعی ندارند و نمی‌‌دانند چطور می‌توان از آن استفاده کرد.

این مساله اهمیت آموزش هم به خریداران و هم به فروشندگان را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد بانک‌ها برای سودده شدن این عملیات خود باید هزینه‌‌ای را صرف آموزش افراد کنند. در حال حاضر بررسی‌‌ها نشان می‌دهد تنها تعداد کمی از فروشگاه‌‌ها که آنها نیز عمدتا شامل فروشگاه‌‌های زنجیره‌‌ای مانند رفاه و افق کوروش هستند توانایی و دانش استفاده از فناوری را داشته و بسیاری از فروشگاه‌‌های محلی کماکان از این فناوری استفاده نمی‌‌کنند. با توجه به نقش این فناوری در افزایش امنیت پرداخت‌‌ها و کاهش هزینه‌‌های مستقیم و غیرمستقیم بانک‌ها، به نظر می‌رسد که بهتر است زودتر اقدامات لازم جهت نوآوری ناوگان پرداخت و همچنین آموزش جامعه اتخاذ شود.